İstanbul’un Sineması

Mika Kaurismäki'nin yönetmenliğini ve senaryosunu üstlendiği 1991 yapımı Fin filmi Zombie ja Kummitusjuna'nın (Zombi ve Hayalet Tren) açılış sekansı Eminönü'nde başlar. Helsinki'den İstanbul'a gelen genç müzisyen Zombi, Black Sabbath'ın Solitude şarkısı eşliğinde seyirciyi 90'lı…

“Has ekmek” çıkaran Çemberlitaş fırınına Kumkapı’dan her gün yürüyerek giden Memduh Ün, Nuruosmaniye Camisi'nin avlusundan geçerken, orada bir niyetçi keşfeder. Tatlı bir adam olan niyetçinin kuşları ve tavşanı vardır, türlü numaralar yapmaktadır. Kendisi de kuş besleyen,…

Jules Dassin’in yönetmenliğini üstlendiği, 1964 yapımı “Topkapı” filmi, uluslararası bir hırsızlık çetesinin, Topkapı Sarayı Müzesi’nde sergilenen değerli bir hançeri çalmaya yönelik planını merkeze alır. Film, çete üyelerinin, takibi sürdüren ajanları atlatmak amacıyla…

“İstanbul, Baldwin’in kaçtığı şehirdi. Baldwin, yazar arkadaşı Yaşar Kemal’e “İstanbul’da özgür hissediyorum.” demişti. Kemal de ona “Çünkü Amerikalısın.” cevabını vermişti. Baldwin şehri seviyordu. Kapalıçarşı çevresindeki sokakları saran ikinci el kitapçıları ve sahafları…

Bu akşam da bulduk bir eğlence İstanbul’umu dinliyorum; “ Taze ceviz ! Soğuk sudan içen! Acıbadem !”

Joseph Mankiewicz’in yönettiği 1952 yapımı Ankara Casusu (Five Fingers), senaryosunu C.L. Moyzisch’in Operation Cicero adlı kitabından alır ve gerçek bir casusluk hikayesine dayanır. İkinci Dünya Savaşı döneminde geçen film, Ankara’daki İngiliz Büyükelçiliği’nde görevli Ulysses…

Türk sinemasında ilk film setlerinin nerelerde kurulduğu konusu biraz karışıktır. Ancak belgelere göre, dönemin koşulları içinde ilkel de olsa, profesyonel anlamda ilk film setlerinin Sedat Simavi ve Ahmet Fehim'in çalışmalarıyla gerçekleştirildiği bilinmektedir. Bu ilk…

Otobüs Yolcuları (1961) filmi, toplumda geniş yankı uyandıran ve “Güvenevler Skandalı” olarak bilinen gerçek bir olaydan esinlenilerek çekilmiştir. Filmin senaristi Vedat Türkali, bu konu hakkında şunları söyler: “Kent kıyısında Güvenevler adıyla bir ortaklığın yaptırdığı…

Metin Erksan bu filmi 27 Mayıs İhtilali'nden kısa süre önce çekmeye başlamıştı; ancak buna rağmen birçok kişi tarafından filmin 27 Mayıs etkisi altındaki sinemanın örneklerinden biri olduğu zannedilir biraz da Erksan'ın Menderes dönemindeki istisnai cesareti nedeniyle. Klasik…

Metin Erksan, Gecelerin Ötesi (1960) filmini o dönemin sinema anlayışına meydan okuyan, kalıpların dışına çıkan bir yapım olarak görür ve film hakkında şunları söyler: “Ben 1959’da Gecelerin Ötesi filmini çekiyordum. O sıralar politik yetkenin ağzına bir laf takılmıştı. “Her…

attila ilhan aslında yönetmen olmak istiyor. senaryoculuğa girişmesi ondan. arakon'un yardımcılığını da yapıyor bi süre. fransız yeni dalgasından etkileniyor. onu uygulamak istiyor ama küstürüyolar kaptanı. kimbilir nasıl filimler çekerdi? neler çıkardı?

Attila İlhan’ın senaryosunu yazdığı, Aydın Arakon’un yönettiği Ver Elini İstanbul (1962), Türk sinemasında göç temasını işleyen ilk örneklerden biridir. Film, Kurtalan Ekspres’in Adana’dan yola çıkıp İstanbul’a varmasıyla açılır. Tren uzun bir yolculuğun ardından Haydarpaşa…

Sokak lambalarının soluk ışığı hiçbir şeyi aydınlatmadığı ve İstanbul’u benim için İstanbul yapan “akşamüstü siyah beyaz” duygusunu çok iyi yansıttığı için, Ara Güler’in bu fotoğrafı bazen aklıma gelir. Benim çocukluk yıllarımdan kalan parke taşları, Arnavut kaldırımları,…

Ayşe Şasa’nın senaryosunu yazdığı, Erdoğan Tokatlı’nın yönettiği Son Kuşlar (1965), İstanbul’da geçen sade ama etkileyici bir gençlik aşkını anlatır. Oğuz, Cağaloğlu sokaklarında dolaşırken bir kitabevinde Ayşe’yi görür. İlk bakışta etkilendiği bu genç kızı, otobüse bindiğinde…

Gülsün Karamustafa, "Benim Sinemalarım" setinde.

İstanbul Sokaklarında (1931) ilk sesli ve ortak yapım filmdir. Film, İstanbul, Bursa, Kahire, İskenderiye ve Atina'da geçer.Atina Akropolisi, Beyoğlu, Sultan Ahmet Camii, Topkapı Sarayı Bağdat Köşkü filmdeki önemli mekânlardır.Filmin afişi iki kardeşin hikâyesiyle bağlantılıdır.+

Muhsin Ertuğrul’un yönettiği İstanbul Sokaklarında (1931) filminin afişi, Türk sinema tarihinde özel bir yere sahiptir. İstanbul Sokaklarında, Türk sinemasında afiş tasarımı yapılan ilk filmdir. 1931 yılına ait bu afiş, Güzel Sanatlar Akademisi hocalarından Vedat Ar (1907-2001)…

Memduh Ün’ün yönetmenliğini yaptığı ilk film olan 1955 yapımı Yetim Yavrular, dönemin melodram anlayışını yansıtması açısından önemlidir. Hikaye, üvey annelerinin baskısından kaçan iki kardeşin dramatik hayatını anlatır. Memduh Ün, filmin ticari başarısını şöyle ifade eder:…

Agatha Christie’nin ünlü romanından uyarlanan, yönetmenliğini Sidney Lumet’in yaptığı 1974 yapımı Murder on the Orient Express (Şark Ekspresinde Cinayet) filminin başlangıç sahnelerinde eski ahşap evleri, arnavut taşı döşeli dar sokaklarıyla Salacak semtini, Salacak İskelesi’ni…

Osman Fahir Seden’in yönetmenliğini üstlendiği 1957 yapımı Berduş, izleyiciyi hem suçun kıyısında dolaşan bir karakterin dramına hem de dönemin İstanbul’una davet eder. Filmde, ağabeyinin baskısıyla hırsızlığa sürüklenen bir adamın, bir köşkün soyulmasına aracı olması, hikayenin…

Halit Refiğ’in Gurbet Kuşları'nda (1964), dönemin birçok yapımında olduğu gibi Amerika, uzak ama çekici bir hayal olarak sunulur. Bu hayal, Kemal ile Ayla’nın Maçka Parkı’ndaki buluşmasında somutlaşır. Ayla’nın Amerika’ya gitmek istediğini öğrenen Kemal, içine kapanır ve “Ayrı…